Didaskalia është transliterim i termit gr. didaskaliva që do të thotë “mësim”, “instruksion” dhe tregon qoftë aktin e të mësuarit e qoftë atë që mësohet (BDAG). Apostulli Pal, duke i shkruar bashkëpunëtorit të tij Timoteut, i bën thirrje “Ruaje veten tënde dhe doktrinën (didaskalia), qëndro në këto gjëra, sepse, duke vepruar kështu, do të shpëtosh veten dhe ata që të dëgjojnë” (1 Tim. 4:16). Kjo thirrje tregon përgjegjësinë e madhe të Timoteut, por dhe të cdo drejtuesi të krishterë, për “të patur kujdes… doktrinën” (kështu më saktë ne gr.), sepse fati i atyre që dëgjojnë është lënë në përgjegjësinë e drejtuesit. Të njëjtin shqetësim shpreh Pali te letra Titit 1:9 kur kërkon që drejtuesi i kishës duhet të jetë një person “që mban
Rëndësia e madhe e kësaj thirrjeje bëhet më urgjente në kontekstin e paralajmërimit se “do të vijë koha kur njerëzit nuk do ta durojnë doktrinën (didaskalia) e shëndoshë, por sipas ëndjeve të veta, do të mbledhin grumbull mësues për të gudulisur veshët” (2 Tim. 4:3).
Në këto raste, por edhe në raste të tjera në Letrat Baritore didaskaliva (didaskalia) i referohet tërësisë së mësimit apostullor, sic shprehet Howard Marshall: “Përdorimi dominues i njëjësit didaskaliva në Letrat Baritore (14 herë) pasqyron theksin që vendoset mbi konceptin e tërësisë së fiksuar të doktrinës së krishterë (të pranishme tashmë në vende të tjera në DhR)” (I. Howard Marshall, A Critical and Exegetical Commentary on the Pastoral Epistles, ICC [London, New York: T&T Clark International, 2004], fq. 381).
Themeli i doktrinës dhe mësimit të krishterë, sipas Palit është Shkrimi i Shenjtë (Bibla). Duke i shkruar përsëri Timoteut, ai shprehet: “I gjithë Shkrimi është i frymëzuar nga Perëndia dhe i përshtatshëm për mësim (didaskalia), për bindje, për ndreqje, për edukim në drejtësi” (2 Tim. 3:16).
Si drejtues i një kishe të krishterë ungjillore, synimi im është të njoh sa më mirë përmbajtjen e Biblës, duke u përpjekur ta interpretoj në një mënyrë sa më korrekte në përputhje me parimet e metodës historiko-gramatikore me qëllim që ta predikoj sa më besnikërisht, për ndërtimin frymëror të besimtarëve. Kështu, në këtë blog do të shpreh opinionet e mia në cështje të ekzegjezës dhe interpretimit të Biblës, në cështje të përkthimit në shqip dhe në cështje të teologjisë së krishterë, duke patur parasysh thirrjen e Palit drejtuar Titit “Por ti fol ato që janë në përputhje me doktrinën e shëndoshë” (Titi 2:1).
Nëse ti je një i krishterë apo një drejtues kishe, je i mirëpritur këtu.
Soli Deo Gloria
17 February 2008
Introduction
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
2 comments:
Përgëzime për faqen dhe faleminderit për mundësinë e ofruar. Shpresoj të përfitojmë nga kjo mundësi. Kisha dëshirë të ndaj disa mendime që lidhen me shqetësimin e formimit teologjik.
Nëse pyetja shtrohet a ka nevojë drejtuesi/drejtuesat e kishës për një formim teologjik, mendoj se përgjgja është e qartë, po, pasi ne nuk po pyesim tjetër veçse a ka nevojë një drejtues të jetë i formuar në Fjalën e Perëndisë.
Nëse pyetja shtrohet në çfarë mënyre arrihet ky formim, dhe cili është kriteri i dallimit midis të formuarit dhe të paformuarit, këtu më duket se do hasim në mendime, ndjenja dhe experienca të ndryshme, të cilat edhe mund t’ia vlen të diskutohen
Ndërsa i përkas asaj pjese të drejtuesve që nuk ka një trajnim formal, gjithmonë kam pasur këtë dëshirë dhe jam munduar të plotësoj nevojën e formimit tim me mjetet që sot gjenden pa shumë vështirësi.
Megjithatë në pikëpamjen time ka gjëra që nuk shkojnë me institucionet e përgatitjes teologjike që nuk janë thjesht të dorës së dytë.
Duke pasur parasysh se ne nuk mund t’i fusim të gjithë në një thes, mendoj se në përgjithësi shkolla perëndimore, si pjesë e kulturës së vet, vazhdon të jetë pre e pasojave të “dashurisë” së hershme (e të çuditshme) në të cilën kisha “ra” me Aristotelin.
Influenca Aristoteljane duhet të ketë pasur edhe të mirat e veta por mos të harrojmë edhe dëmet që ka shkaktuar. Sot e kësaj dite njerëzit mendojnë se ishte bibla që mësonte se toka është e sheshtë, kur në të vërtetë kisha e adoptoi këtë ide nga Aristoteli
Si një realitet i subkoshiencës shoqërore i gjithë mentaliteti perëndimor vazhdon të jetë i ndërtuar mbi filozofisë aristoteliane ( e në përgjithësi greke) të logjikës e deduksionit.
Perëndimi në tipologjinë e vet ka vulën e racionales, dhe përfundimit logjik.
Ilustrim më i mirë i kësaj që po them është mendimi i një miku tonë të përbashkët, diplomuar në Moody Bible Institute, që një herë më tha se ne nuk kemi nevojë për Frymën e Shenjtë për të interpretuar Shkrimet. Mjafton të bëjmë pyetjet e duhura. Fryma duhej vetëm për t’i shkruar ato.
Nga ana tjetër pjesa më e madhe e botës funksionon me një botëkuptim tjetër, që është ajo e përjetimit. Në një anketim, vite më parë, njerëzve në kultura të ndryshme ju shtrua kjo pyetje: - Pambuku rritet në vende të ngrohta. Anglia është një vend i ftohtë. A rritet pambuku në Angli? . Për të gjithë perëndimorët, edhe për fëmijët e vegjël, përgjiga ishte jo. Ndërsa në lindje pothuaj të gjithë u përgjigjen: - Nuk e di, nuk kam qenë asnjëherë në Angli...
Dhe kjo nuk është tregues i inteligjencës (apo i mungesës së saj), por i mendësisë, që kërkon t’i përjetojë gjërat dhe nuk mjaftohet duke i zëvendësuar përjetimin me aryetime e deduksione.
Në kulturat e lindjes, apo afrikës, apo indianëve të amerikës përjetime dhe biseda në lidhje me të mbinatyrshmen dhe botën frymërore janë më se normale në jetën e përditëshme, dhe askush nuk të përqesh nëse ti bën muhabete të tilla.
Në botën perëndimore askush nuk të merr seriozisht nëse ti flet për gjëra të tilla. Realiteti është vetëm ai racional.
Kjo mendësi mbështjell shkollat teologjike, ku arsyetimi, deduksioni dhe pranimi intelektual i informacionit , ka zëvendësur (jo gjithmonë por në një shumicë rastesh) punën e Frymës së Shenjtë dhe impaktin jetëndryshues frymëror.
Ekzistenca e këtyre dy kulturave njëra e përjetimit dhe tjetra e filozofisë ishin prezent qysh në kohët biblike kur Pali thotë: “sepse Judenjtë kërkojnë një shenjë dhe Grekët kërkojnë dituri,” 1Ko 1:22
Judenjtë ishin kultura e përjetimit. Grekët e filozofisë. Fjala greke për dituri këtu është e njëjta prej nga rrjedh edhe fjala sofizëm dhe sofistikim.
Problemi me Judenjtë ishte se ndërsa shenjat nuk munguan, as nga Jezusi, as nga apostujt, ata i kërkonin sipas kushteve të tyre, si pretekst dhe jo sinqerisht.
Ndërsa në vargun pasues Pali shpall se Jezusi është përgjigja – fuqia e Perëndisë (lidhet me përjetimin) dhe dituria e Perëndisë (lidhet me arsyetimin) për të dyja palët (nëse besojnë)
Më tej, 1Ko1: 6 – 14, ai vazhdon të sqarojë dallimin midis diturisë njerëzore dhe diturisë së Perëndisë dhe nëse e përmbledhim me pak fjalë thotë që e dyta vjen nga Fryma e Shenjtë dhe dallohet nëpërmjet Frymës së Shenjtë, dhe pa e njohur këtë lloj diturie biem në gabim (vg 8) dhe nuk jemi në gjendje të arrijmë tek Perëndia e as gjërat e Tij .
Përsa i përket fuqisë së Perëndisë Pali thekson se kur erdhi në Korint nuk erdhi me fjalët e diturisë njerëzore por në dëftim të Frymës dhe fuqisë ... që besimi juaj të mos qëndrojë mbi diturinë e njerëzve, po mbi fuqinë e Perëndisë. (që lidhet me përjetimin). 1 Kor 2:4-5. Nëse e marrim në kontekst të 1 Kor 12:12 mund të kuptojmë që bëhet fjalë për shenja, mrekulli dhe çudira.
Përjetimi i realitetit të mbinatyrshëm të Perëndisë ishte pjesë vitale e predikimit të ungjillit nga Jezusi dhe apostujt.
Konkluzioni im personal është se ideja e nevojës së përjetimit të fuqisë së Perëndisë erdhi në shuarje ndërsa mendësia greke filloi të dominonte kishën, (nëpërmjet etërve) dhe kisha dalëngadalë u largua nga Fjala e Perëndisë duke rënë në dekadencë frymore. Rizbulimi i Aristotelit dhe “martesa” me të mendoj se e larguan më tej kishën nga realiteti i diturisë frymore dhe e futi në atë të diturisë së njeriut.
Nevoja që Pali ndjente ta theksonte dallimin midis këtyre dy diturive dhe përfundimeve diametralisht të kundërta ku ato çojnë përmblidhet më së mirë në këto fjalë të Perëndisë:
“... mendimet e mia nuk janë mendimet tuaja, dhe as rrugët tuaja nuk janë rrugët e mia, thotë Zoti. Ashtu si qiejtë janë më të lartë se toka, kështu edhe rrugët e mia janë më të larta se rrugët tuaja dhe mendimet e mia janë më të larta se mendimet tuaja. – Isaiah 55:8-9”
Ndërsa sigurisht edhe përfitojmë gjëra shumë të mira nga shkollat, ku ka mësues të Perëndishëm, dhe mësime shumë të nevojshme, kam frikë se në thelb kriteret biblike janë korruptuar dhe mund të jemi duke humbur shumë sidomos në lidhje me kriteret dhe standartet biblike në lidhje me drejtuesit.
Ndodh që në këto shkolla ka mësues që nuk janë besimtarë. Apo studentë që marrin diplomë pastori apo grada shkencore, dhe nuk frekuentojnë asnjë kishë.(unë di nga të dyja këto raste).
Ilustrimi ekstrem (por i vërtetë) i këtij sistemi që ka korruptuar standartet biblike në perëndim, është rasti i atij që ka marrë diplomën e pastorit por i është kthyer pozicionit ateist. (mendoj se ai asnjëherë nuk kishte besuar në fakt, por tjetër qështje kjo). Ai megjithatë ka të drejtë që me atë diplomë të kërkojë punë si pastor, nëse i teket. Dhe shkollës nuk i intereson se ku ai qëndron personalisht përderisa ai jep përgjgjet e drejta në teste e provime.
Nga ana tjetër unë di rastin e studentit që për shkak se nuk është dakord me një pjesë të doktrinës që mësohet në shkollë përgjigjet ndryshe nga sa e kërkon testi dhe për këtë merr vlerësim negativ.
Po të përdorim standartet që na sugjerohen sot për të gjykuar formimin apo mosformimin e dikujt, apostujt do të ishin të parët që do të skualifikoheshin si të papërgatitur.
Qëllimi përfundimtar i studimit të shkrimeve është që ne të shkojmë tek Jezusi dhe të përjetojmë realitetin dhe jetën e përjetshme që Ai ofron:
Ju hetoni Shkrimet sepse mendoni të keni nëpërmjet tyre jetë të përjetshme; dhe ato janë këto që dëshmojnë për mua. Por ju nuk doni të vini tek unë që të keni jetën. Gjoni 5:39-40
Studimi per se nuk na çon detyrimisht në përfundimin e duhur. Mendoj se sot e kësaj dite shkollarët hebrenj e studiojnë dhe komentojnë dhjatën e vjetër por kjo nuk i çon ata tek Jezusi... edhe pse duhet t’i çonte.
Kur Pjetri bëri rrëfimin e madh : Ti je Krishti, Biri i Perëndisë së gjallë, Jezusi u përgjigj I lumur je ti, o Simon, bir i Jonas, sepse këtë nuk ta zbuloi as mishi as gjaku, por Ati im që është në qiej – Mat 16:16 - 17; nuk e di se në cilën metodë kishte përdorur Pjetri deri në atë moment, për të arritur në këtë përfundim. Por ai kishte jetuar me Jezusin.
Kur Gjoni me Pjetrin mrekulluan sinedrin (Vep 4: 13), anëtarët e shkolluar të sinedrit vunë re se këta ishin njerëz të pamësuar dhe pa arsmim, po që kishin qenë me Jezusin.
A duhet formimi teologjik? Patjetër!
Por personalish nuk jam i impresionuar nga standarti i traditës perëndimore, ndaj të cilit, të them të vërtetën, unë nuk kam asnjë ndjenjë obligimi.
Bekime
Gregori
Komentet e mija në lidhje me pyetjen a ishin apostujt të arsimuar apo jo.
Luka 2: 42, 46 sidoqoftë na tregon një detaj të pazakontë për një fëmijë normal. Konteksi i vargjeve dhe i librit është të tregojë se Jezusi nuk ishte një fëmijët tipik, por ishte i jashtzakonshëm dhe vjen si evidencë për të provuar që ai ishte Krishti. Kjo përforcohet edhe nga vargjet në vijim 47-49.
Gal 1:14, Vep 22:3 – Jam shumë dakord. Pali ishte njeri shumë i shkolluar. Nëse pyetja shtrohet a mund të jetë një shkollar apostull i Zotit, përgjigja është: - sigurisht. Kjo është në përputhje me ungjillin. Askush nuk është i përjashtuar.
Megjithatë nuk ishte shkolla që e çoi Palin drejt besimit dhe thirrjes së tij por një takim i papritur, dramatik e personal me Jezusin. Zoti e përdori shkollimin e tij po aq sa është e vërtetë që ai ishte një përjashtim dhe jo norma e shkollimit të apostujve.
Sidoqoftë këto vargje nuk na tregojnë asgjë për arsimimin e Pjetrit e as të Gjonit dhe nuk e kuptoj ç’lidhje kanë me Vep 4.
Luka 24:25-27 – E vërtetë, implikohet një njohje paraprake e shkrimeve, të cilën ka më shumë arsye të besojmë se e morën nga Jezusi gjatë 3,5 viteve kur ai i mësonte ata në mënyrë intensive. Gjithashtu nuk duhet të harrojmë se mjafon që ata të kishin frekuentuar rregullisht sinagogat të shtunave që nga fëmijëria për të qenë të familjarizuar me një numër shkrimesh. Pak a shumë si një katolik apo musliman tradicional bën sot.
Gjoni 1:41, gjithashtu nuk implikon ndonjë njohuri më të madhe se do të kishte mesatarja e popullsisë që frekuentonte Singagogën. Andrea i besoi fjalëve të Gjon Pagëzorit (Gjoni 1:36-37, 40) dhe mund të aludojmë që përjetoi një zbulesë personale ndërsa qëndroi me Jezusin, në shtëpinë e tij.
Gjoni 1:47 – Jezusi foli për karakterin e Natanaelit, jo shkollimin formal të tij. Natanaeli duket se ishte një njeri që i druhej Zotit dhe çonte një jetë të drejtë si një izraelit i mirë. Unë nuk shoh që ky varg na çon me larg se kaq.
Gjoni 2:17, 22; 20:9 .Implikon një njohuri të detajeve të shkrimeve, por në dritën e vargut 22 dhe Gjonit 14:26 duket sikur kjo kujtesë erdhi tek dishepujt pas ringjalljes së Jezusit, pra pas përfundimit të trainimit të tyre nga Jezusi dhe pasi Fryma e Shenjtë kishte zbritur për t’i mësuar atyre të gjitha gjërat dhe për t’i kujtuar atyre gjërat që Jezusi u kishte thënë.
Nuk ka pse t’i lidhim këto vargje me formim formal paraprak të dishepujve.
Ky është rasti edhe në ditën e rrëshajëve: Pjetri kishte qenë me Jezusin – fjalën e mishëruar të Perëndisë për 3,5 vjet dhe u fuqizua nga përjetimi i mbinatyrshëm, dramatik dhe jetëshndërrues i Frymës së Shenjtë.
Shkollarët që ti citon si Ferguson dhe Longenecker janë shembulli tipik i ndikimit aristoteljan.
Longenecker duket sikur injoron së pari influencën e fuqishme të mbinatyrshme dhe të drejtpërdrejt që Jezusi, Fjala e Perëndisë e zbritur në trajtë njerëzore pati mbi formimin e dishepujve, dhe së dyti, ndikimin thelbësor që mbushja me Frymën e Shenjtë (banimi i Perëndisë brenda njeriut) pati në kujtesën, kuptimin dhe interpretimin e drejtë të shkimeve nga dishepujt.
Përpara një trupi gjykues, fjala e Fergusoni nuk do të kishte asnjë shans për të fituar përballë fjalës së Sinedrit në lidhje me vlerësimin e shkollimit të Pjetrit dhe Gjonit.
Ndërsa sinderi përbën një trup të kualifikuar specialistësh që bëjnë një vlerësim të drejtpërdrejt të individëve në fjalë, Fergusoni mund të përdorë vetëm deduksione të mbështetura mbi evidenca të përgjithësime historike, por asgjë konkrete në lidhje me personat në fjalë.
Shkollarë të tillë kanë kohë të shkruajnë libra të trashë për të minuar autoritetin e vargjeve biblike, kur puna e tyre është të bëjnë të kundërtën. Por nuk habitem edhe aq shumë për sa kohë pozita e tyre personale përbën një konflikt interesi me vargjet në fjalë. Zoti pastë mëshirë !
Post a Comment