Në postimin paraardhës pamë se njohja e sfondit historik në të cilin jetuan apostujt është i rëndësishëm për t’iu përgjigjur pyetjes së shtruar. Qëllimi dhe mënyra e funksionimit të sistemit arsimor judaik të kohës na demonstron se apostujt, si shumica e judenjve meshkuj të kohës, ishin rritur dhe edukuar në njohjen dhe aplikimin e Shkrimeve të DhV. Mbi këtë bazë ne mund të ndalemi të interpretojmë Vep. 4:13.
Në këtë varg, Luka na tregon reagimin e Sinedrit ndaj përgjigjes që Pjetri dhe Gjoni i dhanë pyetjes së tyre “Në cilën fuqi, ose në emër të kujt e bëtë ju këtë?” (v. 7). Luka thekson se ata, nga njëra anë “u mrekulluan” dhe, nga ana tjetër, “njihnin se kishin qenë me Jezusin”. Luka shpjegon pse-në e këtij reagimi të tyre, përmes dy pjesoreve (që në shqip mund të përkthehen përmes përcjellores) “duke parë” dhe “duke kuptuar”. Çfarë ata panë ishte “çiltërsia” me të cilën apostujt shpallnin Jezusin si Mesia i ringjallur përmes të cilit vjen shpëtimi. Termi gr. parresia “çiltërsi”, “siguri”, “guxim”, “liri të foluri”, “qartësi të foluri” përdoret shpesh në kontekstin e të folurit publik (krs. Mar. 8:32; Gjoni 7:13, 26; 10:24; 11:14; 16:29; 18:20; 2 Kor. 3:12). Në DhR është një term i rëndësishëm në kontekstin e shpalljes së mesazhit të krishterë (shih Vep. 2:29; 4:29, 31; 9:27, 28; 28:31; Ef. 6:19). Në raste të tilla, termi tregon “lirinë e të folurit me guxim dhe haptazi në shpalljen e fjalës në lidhje me Jezusin” (Cleon L. Rogers Jr. & Cleon L. Rogers III, The New Linguistic and Exegetical Key to the Greek New Testament [Zondervan Publishing House, Grand Rapids, Michigan, 1998], fq. 236). Ndërsa në rastin që po shqyrtojmë, termi tregon guximin dhe lirinë me të cilën apostujt po flisnin për Jezusin, përballë një institucioni që kishte jo vetëm autoritet në cështjet fetare, por edhe pushtet për të ndëshkuar kundërshtarët.
Çfarë ata “kuptuan” ishte se Pjetri dhe Gjoni “ishin njerëz të pamësuar dhe pa arsim”. Në fakt, një përkthim më i saktë do të ishte “njerëz të paarsimuar dhe të zakonshëm”. Përkthimit “të pamësuar” i korrespondon në gr. termi agrammatoi. Fjalëpërfjalë termi do të thotë, “i paaftë për të shkruar”, dhe përdorej në kuptimin “analfabet” apo “i pashkollë”. Kur Luka vë në dukje se anëtarët e Sinedrit “kuptuan se ishin të paarsimuar”, nuk do të thotë se ata “kuptuan se ishin analfabet”. Sistemi arsimor judaik, referimi që Pjetri u bën shkrimeve të DhV, qoftë në predikimin ditën e Pentekostit, qoftë në predikimin në Tempull (3:18-25) e qoftë në fjalën përpara Sinedrit (v. 11), është e qartë se për anëtarët e Sinderit, shprehja “kuptuan se ishin njerëz paarsimuar” nuk do të thotë “kuptuan se ishin analfabetë, që nuk dinin shkrim e këndim”, por kuptuan se ishin pa formimin e lartë rabinik, që t’i bënte të aftë për të shtjelluar Shkrimet (shih edhe Fjalor Greqisht-Shqip i Dhiatës së Re [Shoqëria Biblike Ndërkonfesionale e Shqipërisë, Tiranë, 2007] në lidhje me termin). Të njëjtën cudi shfaqën udhëheqësit judenj edhe ndaj Jezusit, kur ky po mësonte në tempull (Gjoni 7:14-15). Edhe në rastin e Jezusit, cudia e tyre nuk do të thotë se ata mendonin që Jezusi ishte analfabet, por se Jezusi nuk kishte marrë formimin formal rabinik, e megjithatë ai mësonte në mënyrë autoritative (Gjoni 7:46; krs. edhe Mat. 7:28-29). Komentuesi i respektuar ungjillor Donald Carson, në komentarin e tij të mirënjohur të Ungjillit të Gjonit, bën këtë koment: “Pyetja në greqisht (fjpërfj. ‘Si i ditka ky njeri shkronjat [grammata]...?’) do të thotë: ‘si ka mundësi që ai di shkrim e këndim?’ Por në të vërtetë, një arritje e tillë bazilare ishte e zakonshme ndër judenjtë (sidomos ndër meshkuj) dhe nuk do të ngjallte asnjë cudi. Më saktë, ata u shtangën që dikush, i cili nuk kishte studiuar në një ndër qendrat e mëdha arsimore rabinike, apo me një nga rabinët e famshëm, të kishte një zotërim të tillë të Shkrimeve dhe një mjeshtëri të tillë të foluri në shtjellimin e tij. Rreth një vit më pas, në mënyrë të ngjashme, Pjetri dhe Gjoni hutuan autoritetet fetare të cilat u detyruan të vërenin që, megjithëse ata ishin ‘njerëz të pashkollë (agrammatoi), të zakonshëm’ (Vep. 4:13), kishin qenë me Jezusin dhe, me sa dukej, e kishin marrë njohurinë dhe autoritetin nga ai shtjellim.” (Donald A. Carson, The Gospel According to John, The Pillar New Testament Commentary [Apollos, Leicester, England/ WmB. Eerdmans Publishing Co., Grand Rapids, Michigan/ Cambridge, UK, 1991], fq. 311. Kështu edhe Merrill C. Tenney, “The Gospel of John”, The Expositor’s Bible Commentary [The Zondervan Corporation, Grand Rapids, Michigan, 1981], vëll. 9, fq. 84).
Ky interpretim mbështetet edhe nga termi gr. idiotai, që ABS e përkthen “pa arsim”. Në fakt, termi gr. idiotes tregon një person si “të pakualifikuar” apo “jo ekspert” në një fushë të caktuar i cili qëndron në kontrast me një ekspert apo specialist (shih përdorimin e këtij termi te 2 Kor. 11:6 per retoriken filozofike) (shih Bauer-Danker-Arnd-Gingrich, A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, botimi i tretë [The University of Chicago Press, Chicago and London, 2000], zëri idiotes; Ceslas Spicq, Theological Lexicon of the New Testament [Hendrickson Publishers, Peabody, Massachusetts, 1994], fq. 213). Në rastin e Pjetrit dhe Gjonit, sinderi kuptoi se ata nuk ishin ekspertë (në përputhje me standartet rabinike) në shtjellimin e Shkrimeve, por njerëz të zakonshëm. Shkrimtari i mirënjohur konservator John MacArthur, në komentarin e tij bën këtë koment: “Ata u cuditën që njerëz të paarsimuar (në shkollat rabinike) dhe të thjeshtë (jo teologë profesionistë, laikë) mund të argumentonin në një mënyrë aq efektive nga Shkrimet.” (“Acts”, The MacArthur New Testament Commentary, [Moody Press, Chicago, 1994], fq. 135). Po ashtu edhe Simon Kistemaker: “Si është e mundur që peshkatarë të thjeshtë e të zakonshëm nga Galilea, t’u adresohen në mënyrë të aftë dhe elokuente anëtarëve të ditur të gjykatës së lartë? Këta peshkatarë citonin dhe aplikonin Shkrimet; ata ishin të aftë të predikonin me efikasitet. E megjithatë, ata nuk kishin marrë asnjë formim formal teologjik nga mësues të njohur. Theksi i tyre galileas dhe paraqitja e tyre, padyshim demonstronin se i përkisnin shtresës së pashkolluar. Kjo nuk do të thotë se apostujt nuk kishin mësuar shkrim e këndim, sepse shkrimet e tyre e dëshmojnë këtë. Megjithatë, atyre u mungonte shkollimi formal teologjik. Luka raporton se ata vlerësoheshin si ‘të paarsimuar dhe të paformuar’, d.m.th. ata dalloheshin se nuk ishin ekspertë në teologji, por njerëz të zakonshëm” (Simon J. Kistemaker, Exposition of the Acts of the Apostles, New Testament Commentary [Baker Book House, Grand Rapids, Michigan, 1990], fq. 157-158).
Atëherë, për anëtarët e Sinedrit, nëse ata nuk kishin marrë një formim të tillë nga shkollat rabinike, nga i vinte guximi dhe aftësia për të argumentuar për cështje të tilla? Luka na thotë se ata “njohën/pranuan se kishin qenë me Jezusin”. Anëtarët e Sinedrit kishin patur raste për të dëgjuar mësimin e Jezusit, si dhe të shihnin autoritetin me të cilin mësonte, megjithëse ai nuk kishte marrë formimin rabinik të kohës (shih Gjoni 7). Aftësia e tyre e argumentimit dhe siguria me të cilën flisnin, pasqyronin cilësitë e mësuesit të tyre. Këtu po sjell komentet e disa studiuesve ungjillorë. Kistemaker: “Anëtarët e gjykatës filluan të shohin ngjashmëri mes Jezusit dhe apostujve. Udhëheqësit judenj (shumica e të cilëve u përkitnin Sinedrit) ishin mrekulluar kur Jezusi mësoi haptazi në tempull gjatë festës së tabernakujve. Ata kishin pyetur: ‘Si i ditka ky njeri shkronjat, pa studiuar?’ (Gjoni 7:15)… Kryeprifti dhe anëtarët e tjerë të gjykatës u mrekulluan dhe panë lidhjen e qartë mes Jezusit dhe dishepujve të tij (...). Jezusi i pashkollë, që kishte qenë i aftë në shtjellimin e Shkrimeve, kishte trajnuar dishepuj që do të vazhdonin veprën e ndërprerë për shkak të vdekjes së tij.” (Exposition of the Acts, fq. 158). John MacArthur shkruan: “Ajo që shokoi Sinedrin ishte të kuptonin se apostujt po bënin atë që kishte bërë Jezusi. Ashtu si apostujt, Jezusi, me autoritetin e tij dhe të vërtetën, kishte përballuar me guxim dhe pa frikë udhëheqësit judenj (krs. Mat. 7:28-29). As ai nuk kishte patur formim formal rabinik (krs. Gjoni 7:15-16). Megjithatë, me trajtimin e tij të sigurtë të Shkrimeve të DhV nuk e kishte shokun (krs. Gjoni 7:46)” (Acts, fq. 135). Richard Longenecker: “Megjithëse shkrim e këndimi ishte në shkallë të lartë ndër judenjtë e shek. I (…), debatet teologjike kërkonin trajnim rabinik. Ngaqë të ashtuquajturit am haarec (‘njerëzit e tokës’) nuk e kishin një trajnim të tillë, shiheshin si të paaftë të përballonin diskutime teologjike. Por këtu është Pjetri e Gjoni, për të cilët këshilli pa se ishin ‘të pashkollë dhe njerëz të zakonshëm’, që flasin pa frikë dhe me guxim përpara gjykatës së lartë judaike dhe senatit. Gjykatësit e tyre vec mund të mrekulloheshin që njerëz të tillë të zakonshëm kishin aq mjeshtëri në argumentimin biblik (…). Kështu, ata duhej t’i drejtoheshin shpjegimit të vetëm të mundshëm – ‘këta njerëz kishin qenë me Jezusin’, i cili, megjithëse pa trajnimin rabinik, mësonte ‘si një që ka autoritet’ (Mar. 1:22). Te ky fakt ata e përqendruan vëmendjen e tyre (…) si një e dhënë e rëndësishme për cështjen që kishin përpara.” (The Acts of the Apostles, fq. 306).
Në përfundim të interpretimit të Vep. 4:13, mund të themi se ky tekst nuk argumenton se apostujt ishin të paarsimuar, e si rrjedhim pa njohje paraprake të Shkrimeve të DhV, por që, për udhëheqësit fetar judenj, ata nuk kishin formimin rabinik që kërkohej në atë kohë për t’u përfshirë në argumentime teologjike dhe biblike. Nga ana tjetër, teksti argumenton se qëndrimi me Jezusin, si dishepuj të tij, i kishte përgatitur apostujt të argumentonin në mënyrë të fuqishme mesazhin e krishterë, edhe përballë njerëzve formimi i të cilëve nuk vihej në diskutim.
Ndersa në lidhje me temën tonë “A është i domosdoshëm një formim teologjik i drejtuesit të kishës?”, ky tekst argumenton se një formim i tillë është i domosdoshëm për të shpallur Fjalën. Ashtu si apostujt, të cilët gjatë qëndrimit rreth 3 vjecar me Jezusin, kishin nevojë të merrnin formimin e nevojshëm për t’i shtjelluar në mënyrë të saktë Shkrimet dhe për të dëshmuar prej tyre se Jezusi ishte Mesia, për të cilin flisnin Shkrimet e DhV (krs. vgj. 11-12, 18-20 si citim dhe interpretim i teksteve te DhV), edhe drejtuesit e sotëm kanë po të njëjtën nevojë. Jezusi nuk ishte thjesht një udhëheqës shpirtëror që kishte mbledhur rreth vetes ca ithtarë që thjesht kishin një njohje paraprake të Shkrimeve. Ai ishte Mësuesi (në kuptimin absolut) që, gjatë shërbesës së vet, përgatiti udhëheqës të cilët, pas largimit të tij, do të ishin të aftë të bënin dishepuj dhe t’u mësonin të gjitha gjërat që kishin marrë prej Tij (Mat. 28:19-20; krs. Vep. 2:42a; 6:4). Edhe drejtuesit e sotëm shqiptar duhet të binden se vetëm një njohje e përgjithshme e Biblës nuk mund t’i bëjë të aftë të mësojnë drejt dhe të drejtojnë me efikasitet kishën. Ne kemi nevojë t’i përkushtohemi një formimi sa më të plotë në doktrinën e krishterë.
Në këtë varg, Luka na tregon reagimin e Sinedrit ndaj përgjigjes që Pjetri dhe Gjoni i dhanë pyetjes së tyre “Në cilën fuqi, ose në emër të kujt e bëtë ju këtë?” (v. 7). Luka thekson se ata, nga njëra anë “u mrekulluan” dhe, nga ana tjetër, “njihnin se kishin qenë me Jezusin”. Luka shpjegon pse-në e këtij reagimi të tyre, përmes dy pjesoreve (që në shqip mund të përkthehen përmes përcjellores) “duke parë” dhe “duke kuptuar”. Çfarë ata panë ishte “çiltërsia” me të cilën apostujt shpallnin Jezusin si Mesia i ringjallur përmes të cilit vjen shpëtimi. Termi gr. parresia “çiltërsi”, “siguri”, “guxim”, “liri të foluri”, “qartësi të foluri” përdoret shpesh në kontekstin e të folurit publik (krs. Mar. 8:32; Gjoni 7:13, 26; 10:24; 11:14; 16:29; 18:20; 2 Kor. 3:12). Në DhR është një term i rëndësishëm në kontekstin e shpalljes së mesazhit të krishterë (shih Vep. 2:29; 4:29, 31; 9:27, 28; 28:31; Ef. 6:19). Në raste të tilla, termi tregon “lirinë e të folurit me guxim dhe haptazi në shpalljen e fjalës në lidhje me Jezusin” (Cleon L. Rogers Jr. & Cleon L. Rogers III, The New Linguistic and Exegetical Key to the Greek New Testament [Zondervan Publishing House, Grand Rapids, Michigan, 1998], fq. 236). Ndërsa në rastin që po shqyrtojmë, termi tregon guximin dhe lirinë me të cilën apostujt po flisnin për Jezusin, përballë një institucioni që kishte jo vetëm autoritet në cështjet fetare, por edhe pushtet për të ndëshkuar kundërshtarët.
Çfarë ata “kuptuan” ishte se Pjetri dhe Gjoni “ishin njerëz të pamësuar dhe pa arsim”. Në fakt, një përkthim më i saktë do të ishte “njerëz të paarsimuar dhe të zakonshëm”. Përkthimit “të pamësuar” i korrespondon në gr. termi agrammatoi. Fjalëpërfjalë termi do të thotë, “i paaftë për të shkruar”, dhe përdorej në kuptimin “analfabet” apo “i pashkollë”. Kur Luka vë në dukje se anëtarët e Sinedrit “kuptuan se ishin të paarsimuar”, nuk do të thotë se ata “kuptuan se ishin analfabet”. Sistemi arsimor judaik, referimi që Pjetri u bën shkrimeve të DhV, qoftë në predikimin ditën e Pentekostit, qoftë në predikimin në Tempull (3:18-25) e qoftë në fjalën përpara Sinedrit (v. 11), është e qartë se për anëtarët e Sinderit, shprehja “kuptuan se ishin njerëz paarsimuar” nuk do të thotë “kuptuan se ishin analfabetë, që nuk dinin shkrim e këndim”, por kuptuan se ishin pa formimin e lartë rabinik, që t’i bënte të aftë për të shtjelluar Shkrimet (shih edhe Fjalor Greqisht-Shqip i Dhiatës së Re [Shoqëria Biblike Ndërkonfesionale e Shqipërisë, Tiranë, 2007] në lidhje me termin). Të njëjtën cudi shfaqën udhëheqësit judenj edhe ndaj Jezusit, kur ky po mësonte në tempull (Gjoni 7:14-15). Edhe në rastin e Jezusit, cudia e tyre nuk do të thotë se ata mendonin që Jezusi ishte analfabet, por se Jezusi nuk kishte marrë formimin formal rabinik, e megjithatë ai mësonte në mënyrë autoritative (Gjoni 7:46; krs. edhe Mat. 7:28-29). Komentuesi i respektuar ungjillor Donald Carson, në komentarin e tij të mirënjohur të Ungjillit të Gjonit, bën këtë koment: “Pyetja në greqisht (fjpërfj. ‘Si i ditka ky njeri shkronjat [grammata]...?’) do të thotë: ‘si ka mundësi që ai di shkrim e këndim?’ Por në të vërtetë, një arritje e tillë bazilare ishte e zakonshme ndër judenjtë (sidomos ndër meshkuj) dhe nuk do të ngjallte asnjë cudi. Më saktë, ata u shtangën që dikush, i cili nuk kishte studiuar në një ndër qendrat e mëdha arsimore rabinike, apo me një nga rabinët e famshëm, të kishte një zotërim të tillë të Shkrimeve dhe një mjeshtëri të tillë të foluri në shtjellimin e tij. Rreth një vit më pas, në mënyrë të ngjashme, Pjetri dhe Gjoni hutuan autoritetet fetare të cilat u detyruan të vërenin që, megjithëse ata ishin ‘njerëz të pashkollë (agrammatoi), të zakonshëm’ (Vep. 4:13), kishin qenë me Jezusin dhe, me sa dukej, e kishin marrë njohurinë dhe autoritetin nga ai shtjellim.” (Donald A. Carson, The Gospel According to John, The Pillar New Testament Commentary [Apollos, Leicester, England/ WmB. Eerdmans Publishing Co., Grand Rapids, Michigan/ Cambridge, UK, 1991], fq. 311. Kështu edhe Merrill C. Tenney, “The Gospel of John”, The Expositor’s Bible Commentary [The Zondervan Corporation, Grand Rapids, Michigan, 1981], vëll. 9, fq. 84).
Ky interpretim mbështetet edhe nga termi gr. idiotai, që ABS e përkthen “pa arsim”. Në fakt, termi gr. idiotes tregon një person si “të pakualifikuar” apo “jo ekspert” në një fushë të caktuar i cili qëndron në kontrast me një ekspert apo specialist (shih përdorimin e këtij termi te 2 Kor. 11:6 per retoriken filozofike) (shih Bauer-Danker-Arnd-Gingrich, A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, botimi i tretë [The University of Chicago Press, Chicago and London, 2000], zëri idiotes; Ceslas Spicq, Theological Lexicon of the New Testament [Hendrickson Publishers, Peabody, Massachusetts, 1994], fq. 213). Në rastin e Pjetrit dhe Gjonit, sinderi kuptoi se ata nuk ishin ekspertë (në përputhje me standartet rabinike) në shtjellimin e Shkrimeve, por njerëz të zakonshëm. Shkrimtari i mirënjohur konservator John MacArthur, në komentarin e tij bën këtë koment: “Ata u cuditën që njerëz të paarsimuar (në shkollat rabinike) dhe të thjeshtë (jo teologë profesionistë, laikë) mund të argumentonin në një mënyrë aq efektive nga Shkrimet.” (“Acts”, The MacArthur New Testament Commentary, [Moody Press, Chicago, 1994], fq. 135). Po ashtu edhe Simon Kistemaker: “Si është e mundur që peshkatarë të thjeshtë e të zakonshëm nga Galilea, t’u adresohen në mënyrë të aftë dhe elokuente anëtarëve të ditur të gjykatës së lartë? Këta peshkatarë citonin dhe aplikonin Shkrimet; ata ishin të aftë të predikonin me efikasitet. E megjithatë, ata nuk kishin marrë asnjë formim formal teologjik nga mësues të njohur. Theksi i tyre galileas dhe paraqitja e tyre, padyshim demonstronin se i përkisnin shtresës së pashkolluar. Kjo nuk do të thotë se apostujt nuk kishin mësuar shkrim e këndim, sepse shkrimet e tyre e dëshmojnë këtë. Megjithatë, atyre u mungonte shkollimi formal teologjik. Luka raporton se ata vlerësoheshin si ‘të paarsimuar dhe të paformuar’, d.m.th. ata dalloheshin se nuk ishin ekspertë në teologji, por njerëz të zakonshëm” (Simon J. Kistemaker, Exposition of the Acts of the Apostles, New Testament Commentary [Baker Book House, Grand Rapids, Michigan, 1990], fq. 157-158).
Atëherë, për anëtarët e Sinedrit, nëse ata nuk kishin marrë një formim të tillë nga shkollat rabinike, nga i vinte guximi dhe aftësia për të argumentuar për cështje të tilla? Luka na thotë se ata “njohën/pranuan se kishin qenë me Jezusin”. Anëtarët e Sinedrit kishin patur raste për të dëgjuar mësimin e Jezusit, si dhe të shihnin autoritetin me të cilin mësonte, megjithëse ai nuk kishte marrë formimin rabinik të kohës (shih Gjoni 7). Aftësia e tyre e argumentimit dhe siguria me të cilën flisnin, pasqyronin cilësitë e mësuesit të tyre. Këtu po sjell komentet e disa studiuesve ungjillorë. Kistemaker: “Anëtarët e gjykatës filluan të shohin ngjashmëri mes Jezusit dhe apostujve. Udhëheqësit judenj (shumica e të cilëve u përkitnin Sinedrit) ishin mrekulluar kur Jezusi mësoi haptazi në tempull gjatë festës së tabernakujve. Ata kishin pyetur: ‘Si i ditka ky njeri shkronjat, pa studiuar?’ (Gjoni 7:15)… Kryeprifti dhe anëtarët e tjerë të gjykatës u mrekulluan dhe panë lidhjen e qartë mes Jezusit dhe dishepujve të tij (...). Jezusi i pashkollë, që kishte qenë i aftë në shtjellimin e Shkrimeve, kishte trajnuar dishepuj që do të vazhdonin veprën e ndërprerë për shkak të vdekjes së tij.” (Exposition of the Acts, fq. 158). John MacArthur shkruan: “Ajo që shokoi Sinedrin ishte të kuptonin se apostujt po bënin atë që kishte bërë Jezusi. Ashtu si apostujt, Jezusi, me autoritetin e tij dhe të vërtetën, kishte përballuar me guxim dhe pa frikë udhëheqësit judenj (krs. Mat. 7:28-29). As ai nuk kishte patur formim formal rabinik (krs. Gjoni 7:15-16). Megjithatë, me trajtimin e tij të sigurtë të Shkrimeve të DhV nuk e kishte shokun (krs. Gjoni 7:46)” (Acts, fq. 135). Richard Longenecker: “Megjithëse shkrim e këndimi ishte në shkallë të lartë ndër judenjtë e shek. I (…), debatet teologjike kërkonin trajnim rabinik. Ngaqë të ashtuquajturit am haarec (‘njerëzit e tokës’) nuk e kishin një trajnim të tillë, shiheshin si të paaftë të përballonin diskutime teologjike. Por këtu është Pjetri e Gjoni, për të cilët këshilli pa se ishin ‘të pashkollë dhe njerëz të zakonshëm’, që flasin pa frikë dhe me guxim përpara gjykatës së lartë judaike dhe senatit. Gjykatësit e tyre vec mund të mrekulloheshin që njerëz të tillë të zakonshëm kishin aq mjeshtëri në argumentimin biblik (…). Kështu, ata duhej t’i drejtoheshin shpjegimit të vetëm të mundshëm – ‘këta njerëz kishin qenë me Jezusin’, i cili, megjithëse pa trajnimin rabinik, mësonte ‘si një që ka autoritet’ (Mar. 1:22). Te ky fakt ata e përqendruan vëmendjen e tyre (…) si një e dhënë e rëndësishme për cështjen që kishin përpara.” (The Acts of the Apostles, fq. 306).
Në përfundim të interpretimit të Vep. 4:13, mund të themi se ky tekst nuk argumenton se apostujt ishin të paarsimuar, e si rrjedhim pa njohje paraprake të Shkrimeve të DhV, por që, për udhëheqësit fetar judenj, ata nuk kishin formimin rabinik që kërkohej në atë kohë për t’u përfshirë në argumentime teologjike dhe biblike. Nga ana tjetër, teksti argumenton se qëndrimi me Jezusin, si dishepuj të tij, i kishte përgatitur apostujt të argumentonin në mënyrë të fuqishme mesazhin e krishterë, edhe përballë njerëzve formimi i të cilëve nuk vihej në diskutim.
Ndersa në lidhje me temën tonë “A është i domosdoshëm një formim teologjik i drejtuesit të kishës?”, ky tekst argumenton se një formim i tillë është i domosdoshëm për të shpallur Fjalën. Ashtu si apostujt, të cilët gjatë qëndrimit rreth 3 vjecar me Jezusin, kishin nevojë të merrnin formimin e nevojshëm për t’i shtjelluar në mënyrë të saktë Shkrimet dhe për të dëshmuar prej tyre se Jezusi ishte Mesia, për të cilin flisnin Shkrimet e DhV (krs. vgj. 11-12, 18-20 si citim dhe interpretim i teksteve te DhV), edhe drejtuesit e sotëm kanë po të njëjtën nevojë. Jezusi nuk ishte thjesht një udhëheqës shpirtëror që kishte mbledhur rreth vetes ca ithtarë që thjesht kishin një njohje paraprake të Shkrimeve. Ai ishte Mësuesi (në kuptimin absolut) që, gjatë shërbesës së vet, përgatiti udhëheqës të cilët, pas largimit të tij, do të ishin të aftë të bënin dishepuj dhe t’u mësonin të gjitha gjërat që kishin marrë prej Tij (Mat. 28:19-20; krs. Vep. 2:42a; 6:4). Edhe drejtuesit e sotëm shqiptar duhet të binden se vetëm një njohje e përgjithshme e Biblës nuk mund t’i bëjë të aftë të mësojnë drejt dhe të drejtojnë me efikasitet kishën. Ne kemi nevojë t’i përkushtohemi një formimi sa më të plotë në doktrinën e krishterë.
No comments:
Post a Comment